Chłodnik litewski. Chłodnik z botwiny – to zupa podawana na zimno, która zarówno jest tradycyjną potrawą polską, jak i litewską. Podstawę chłodnika litewskiego stanowi botwina połączona ze zsiadłym mlekiem bądź kwaśną śmietaną (jednak równie często dodawany jest kefir – ja tę opcję lubię najbardziej, jogurt albo maślanka). W wersji klasycznej jej składnikiem są także szyjki rakowe, ale z uwagi, że nie są one powszechnie dostępne, to często chłodnik robi się tylko na bazie wody lub bulionu, chociaż dodawania wywarów mięsnych jednak się nie zaleca.
Przepis na tę wyjątkową zupę znajdziemy w wielu książkach kucharskich, np. w Poradniku Gospodyni Wiejskiej z 1954 roku oraz w książce pt. Sekret kucharski, czyli co jadano w Soplicowie H. Szymanderskiej. Pierwsze wzmianki o chłodniku z botwiny możemy odnaleźć właśnie w `Panu Tadeuszu` Adama Mickiewicza: “Podano w kolei wódkę, zaczem wszyscy siedli i chołodziec litewski milczkiem żwawo jedli.” (Księga III, wers 706-707).
Chłodnik litewski przepis. Chłodnik z botwiny. – Składniki:
- duży pęczek botwiny wraz z buraczkami (razem 400g = 200g buraczków + 200g liści z łodygami)
- woda przegotowana (*tyle, by zakryć botwinkę w garnku; u mnie 800ml)
- 1 pęczek rzodkiewki – ok, 150g, bez liści
- 4 średnie ogórki gruntowe (ok. 220g)
- sól i pieprz (do smaku)
- cukier (do smaku, u mnie 2 łyżeczki)
- sok z połówki średniej cytryny (lub nieco więcej do smaku)
- 1 duży ząbek czosnku
- pęczek posiekanego koperku
- 700ml kefiru/ maślanki/ jogurtu naturalnego (wedle uznania; u mnie kefir)
- kilka gałązek szczypiorku
- jajka ugotowane na twardo (zobacz wpis: Jak ugotować jajka na twardo?)
Chłodnik litewski przepis. Chłodnik z botwiny. – Wykonanie:
- Botwinkę dokładnie umyć. Buraczki obrać i pokroić w małą kosteczkę lub zetrzeć na tarce o dużych oczkach. Łodygi botwinki wraz liśćmi pokroić drobno. Włożyć całość do garnka i zalać taką ilością wody, by przykryła warzywa (u mnie około 800ml). Doprowadzić do wrzenia, zmniejszyć płomień palnika i gotować całość na małym gazie, pod przykryciem przez ok. 15 minut (do czasu aż buraczki będą miękkie). Doprawić cukrem, sokiem z cytryny, solą i pieprzem. Ostudzić (np. włożyć garnek z botwiną do miski z zimną wodą).
- Do ostudzonej botwiny dodać kefir, drobno posiekany (lub przeciśnięty przez praskę czosnek), posiekany koperek (część zostawić do posypania wierzchu zupy), oraz pokrojone w kostkę ogórki (wcześniej obrane ze skórki) i pokrojoną w kostkę rzodkiewkę (część rzodkiewki i ogórków zostawiamy do ozdoby – do posypania wierzchu zupy – opcjonalnie).
- Chłodnik litewski odstawić na kilka godzin do lodówki, by smaki się przegryzły. Przed podaniem doprawić ewentualnie solą lub pieprzem.
- Ugotować jajka na twardo (zobacz wpis: Jak ugotować jajka na twardo?). Ostudzić, a następnie obrać ze skorupek i przekroić na połówki.
- Zupę przelać do talerzy. Na wierzchu posypać pozostałym koperkiem oraz posiekanym szczypiorkiem, a także (opcjonalnie) resztą posiekanej rzodkiewki i ogórka. Na koniec poukładać połówki jajek. Smacznego!
